برنامه به‌روز خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی برای توان‌خواهان در ایران
یک نسخه به‌روز و جامع از چارچوب خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی برای توان‌خواهان (افراد دارای معلولیت)
در ادامه یک نسخه به‌روز و جامع از چارچوب خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی برای توان‌خواهان (افراد دارای معلولیت) در کشور ایران ارائه می‌شود. این نسخه همسو با تحولات جهانی، الزامات کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت (CRPD)، فناوری‌های نوین و الزامات عدالت اجتماعی تدوین شده است.
فهرست عناوین مطلب
- برنامه به‌روز خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی برای توان‌خواهان در ایران
- ۱. اصول و رویکردهای پایه
- ۲. خدمات تخصصی توانبخشی (پزشکی، حرفه‌ای، اجتماعی، روانی)
- الف) توانبخشی پزشکی:
- ب) توانبخشی روانی‌اجتماعی:
- ج) توانبخشی حرفه‌ای:
- ۳. حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی
- ۴. خدمات اجتماعی و جامعه‌محور
- ۵. مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری
- ۶. آموزش و فرهنگ‌سازی
- ۷. مشارکت، حقوق و نظارت
- ۸. پایش و به‌روزرسانی خدمات
- جمع‌بندی و پیشنهاد
برنامه به‌روز خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی برای توان‌خواهان در ایران
کاری از پایگاه خبری مددکارنیوز
۱. اصول و رویکردهای پایه
حق‌محور بودن: توان‌خواهان به‌عنوان صاحبان حق، نه دریافت‌کنندگان صدقه.
دسترس‌پذیری فراگیر: خدمات، فضاها، حمل‌ونقل و اطلاعات برای همه در دسترس باشد.
مشارکت توان‌خواهان: در سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و نظارت بر خدمات.
جامع‌نگری و پیوستگی خدمات: از پیشگیری تا توانمندسازی و اشتغال.
۲. خدمات تخصصی توانبخشی (پزشکی، حرفه‌ای، اجتماعی، روانی)
الف) توانبخشی پزشکی:
ارائه خدمات فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، ارتوپدی فنی و توانبخشی بینایی و شنوایی.
توسعه مراکز توانبخشی در همه استان‌ها با اولویت مناطق محروم.
استفاده از فناوری‌های نوین (مانند ربات‌های توانبخشی، واقعیت مجازی، پروتزهای هوشمند).
ب) توانبخشی روانی‌اجتماعی:
خدمات روان‌درمانی برای افراد دارای اختلالات روان‌پزشکی و خانواده‌های آن‌ها.
آموزش مهارت‌های زندگی مستقل برای افراد با معلولیت‌های ذهنی و روانی.
ج) توانبخشی حرفه‌ای:
آموزش‌های مهارتی متناسب با نوع معلولیت.
حمایت از کارآفرینی، مشاغل خانگی، و ایجاد مراکز حمایت‌شده شغلی.
همکاری با سازمان فنی‌وحرفه‌ای برای طراحی دوره‌های مناسب.
۳. حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی
یارانه مستقیم برای هزینه‌های توانبخشی، حمل‌ونقل، مراقبت و درمان.
افزایش مستمری افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید به سطحی متناسب با خط فقر.
تأمین بیمه درمانی کامل و توانبخشی بدون فرانشیز برای همه توان‌خواهان.
وام‌های اشتغال بدون بهره، با مشاوره تخصصی و پیگیری پس از اعطا.
۴. خدمات اجتماعی و جامعه‌محور
گسترش مراکز روزانه و مراکز شبانه‌روزی مراقبت جامعه‌محور.
توسعه خدمات CBR (توانبخشی مبتنی بر جامعه) با مشارکت مردم و سمن‌ها.
ایجاد سامانه ملی “دسترس‌پذیری و توان‌خواهی” برای درخواست خدمات، گزارش مشکلات و پیگیری پرونده‌ها.
۵. مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری
الزام ادارات، بانک‌ها، مدارس و مراکز درمانی به اجرای آیین‌نامه‌های مناسب‌سازی.
توسعه حمل‌ونقل عمومی قابل دسترس (اتوبوس و مترو با رمپ، آسانسور، اعلان صوتی).
طراحی شهری و فضاهای سبز با مسیرهای قابل تردد برای ویلچر و افراد کم‌بینا.
۶. آموزش و فرهنگ‌سازی
آموزش فراگیر کودکان دارای معلولیت در مدارس عادی همراه با معلم رابط.
تولید محتواهای درسی و کمک‌آموزشی قابل دسترس (بریل، صوتی، تصویری با زبان اشاره).
آموزش والدین و خانواده‌ها برای حمایت روانی و اجتماعی از فرزندان توان‌خواه.
۷. مشارکت، حقوق و نظارت
تقویت و حمایت قانونی و مالی از سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) فعال در حوزه توان‌خواهی.
مشارکت نمایندگان جامعه معلولین در تصمیم‌گیری‌های مربوط به آنان (اصل “هیچ چیز درباره ما بدون ما”).
ایجاد شورای عالی حقوق افراد دارای معلولیت با حضور نمایندگان دولت، مجلس، قوه قضائیه و جامعه معلولان.
تدوین گزارش‌های ادواری و شفاف از اجرای قانون جامع حمایت از حقوق معلولان و ارسال به نهادهای بین‌المللی.
۸. پایش و به‌روزرسانی خدمات
طراحی سامانه اطلاعات جامع توان‌خواهان کشور با قابلیت به‌روزرسانی اطلاعات خدمات، موقعیت و وضعیت معیشتی افراد.
تعریف شاخص‌های عملکرد و عدالت اقلیمی/اجتماعی در ارزیابی خدمات.
به‌روزرسانی مداوم برنامه‌ها بر اساس بازخورد جامعه هدف و تغییرات محیطی، اقلیمی و اقتصادی.
جمع‌بندی و پیشنهاد
برای ارتقاء واقعی وضعیت توان‌خواهان در ایران، باید خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی از نگاه “جبرانی” به سمت “توانمندسازی و حق‌محوری” حرکت کنند. این امر نیازمند عزم ملی، بودجه پایدار، قانون‌گرایی و نظارت جدی مردمی و نهادی است.
کاری از پایگاه خبری مددکارنیوز
