برنامه به‌روز خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی برای توان‌خواهان در ایران
یک نسخه به‌روز و جامع از چارچوب خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی برای توان‌خواهان (افراد دارای معلولیت)
در ادامه یک نسخه به‌روز و جامع از چارچوب خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی برای توان‌خواهان (افراد دارای معلولیت) در کشور ایران ارائه می‌شود. این نسخه همسو با تحولات جهانی، الزامات کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت (CRPD)، فناوری‌های نوین و الزامات عدالت اجتماعی تدوین شده است.
فهرست عناوین مطلب
- برنامه به‌روز خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی برای توان‌خواهان در ایران
- ۱. اصول و رویکردهای پایه
- ۲. خدمات تخصصی توانبخشی (پزشکی، حرفه‌ای، اجتماعی، روانی)
- الف) توانبخشی پزشکی:
- ب) توانبخشی روانی‌اجتماعی:
- ج) توانبخشی حرفه‌ای:
- ۳. حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی
- ۴. خدمات اجتماعی و جامعه‌محور
- ۵. مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری
- ۶. آموزش و فرهنگ‌سازی
- ۷. مشارکت، حقوق و نظارت
- ۸. پایش و به‌روزرسانی خدمات
- جمع‌بندی و پیشنهاد
برنامه به‌روز خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی برای توان‌خواهان در ایران
کاری از پایگاه خبری مددکارنیوز
۱. اصول و رویکردهای پایه
-
حق‌محور بودن: توان‌خواهان به‌عنوان صاحبان حق، نه دریافت‌کنندگان صدقه.
-
دسترس‌پذیری فراگیر: خدمات، فضاها، حمل‌ونقل و اطلاعات برای همه در دسترس باشد.
-
مشارکت توان‌خواهان: در سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و نظارت بر خدمات.
-
جامع‌نگری و پیوستگی خدمات: از پیشگیری تا توانمندسازی و اشتغال.
۲. خدمات تخصصی توانبخشی (پزشکی، حرفه‌ای، اجتماعی، روانی)
الف) توانبخشی پزشکی:
-
ارائه خدمات فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، ارتوپدی فنی و توانبخشی بینایی و شنوایی.
-
توسعه مراکز توانبخشی در همه استان‌ها با اولویت مناطق محروم.
-
استفاده از فناوری‌های نوین (مانند ربات‌های توانبخشی، واقعیت مجازی، پروتزهای هوشمند).
ب) توانبخشی روانی‌اجتماعی:
-
خدمات روان‌درمانی برای افراد دارای اختلالات روان‌پزشکی و خانواده‌های آن‌ها.
-
آموزش مهارت‌های زندگی مستقل برای افراد با معلولیت‌های ذهنی و روانی.
ج) توانبخشی حرفه‌ای:
-
آموزش‌های مهارتی متناسب با نوع معلولیت.
-
حمایت از کارآفرینی، مشاغل خانگی، و ایجاد مراکز حمایت‌شده شغلی.
-
همکاری با سازمان فنی‌وحرفه‌ای برای طراحی دوره‌های مناسب.
۳. حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی
-
یارانه مستقیم برای هزینه‌های توانبخشی، حمل‌ونقل، مراقبت و درمان.
-
افزایش مستمری افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید به سطحی متناسب با خط فقر.
-
تأمین بیمه درمانی کامل و توانبخشی بدون فرانشیز برای همه توان‌خواهان.
-
وام‌های اشتغال بدون بهره، با مشاوره تخصصی و پیگیری پس از اعطا.
۴. خدمات اجتماعی و جامعه‌محور
-
گسترش مراکز روزانه و مراکز شبانه‌روزی مراقبت جامعه‌محور.
-
توسعه خدمات CBR (توانبخشی مبتنی بر جامعه) با مشارکت مردم و سمن‌ها.
-
ایجاد سامانه ملی “دسترس‌پذیری و توان‌خواهی” برای درخواست خدمات، گزارش مشکلات و پیگیری پرونده‌ها.
۵. مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری
-
الزام ادارات، بانک‌ها، مدارس و مراکز درمانی به اجرای آیین‌نامه‌های مناسب‌سازی.
-
توسعه حمل‌ونقل عمومی قابل دسترس (اتوبوس و مترو با رمپ، آسانسور، اعلان صوتی).
-
طراحی شهری و فضاهای سبز با مسیرهای قابل تردد برای ویلچر و افراد کم‌بینا.
۶. آموزش و فرهنگ‌سازی
-
آموزش فراگیر کودکان دارای معلولیت در مدارس عادی همراه با معلم رابط.
-
تولید محتواهای درسی و کمک‌آموزشی قابل دسترس (بریل، صوتی، تصویری با زبان اشاره).
-
آموزش والدین و خانواده‌ها برای حمایت روانی و اجتماعی از فرزندان توان‌خواه.
۷. مشارکت، حقوق و نظارت
-
تقویت و حمایت قانونی و مالی از سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) فعال در حوزه توان‌خواهی.
-
مشارکت نمایندگان جامعه معلولین در تصمیم‌گیری‌های مربوط به آنان (اصل “هیچ چیز درباره ما بدون ما”).
-
ایجاد شورای عالی حقوق افراد دارای معلولیت با حضور نمایندگان دولت، مجلس، قوه قضائیه و جامعه معلولان.
-
تدوین گزارش‌های ادواری و شفاف از اجرای قانون جامع حمایت از حقوق معلولان و ارسال به نهادهای بین‌المللی.
۸. پایش و به‌روزرسانی خدمات
-
طراحی سامانه اطلاعات جامع توان‌خواهان کشور با قابلیت به‌روزرسانی اطلاعات خدمات، موقعیت و وضعیت معیشتی افراد.
-
تعریف شاخص‌های عملکرد و عدالت اقلیمی/اجتماعی در ارزیابی خدمات.
-
به‌روزرسانی مداوم برنامه‌ها بر اساس بازخورد جامعه هدف و تغییرات محیطی، اقلیمی و اقتصادی.
جمع‌بندی و پیشنهاد
برای ارتقاء واقعی وضعیت توان‌خواهان در ایران، باید خدمات توانبخشی و حمایت‌های اجتماعی از نگاه “جبرانی” به سمت “توانمندسازی و حق‌محوری” حرکت کنند. این امر نیازمند عزم ملی، بودجه پایدار، قانون‌گرایی و نظارت جدی مردمی و نهادی است.
کاری از پایگاه خبری مددکارنیوز
